Travmatik Doğumu Anlamak ve Hastaların İyileşmesine Yardımcı Olmak

Doğum travması nedir?

Doğum yapma deneyimi kalıcı fiziksel ve duygusal izlenimler bırakabilir. Bu izlenimler olumsuz veya zararlı olduğunda doğum travması oluştururlar. Bir ebeveyn, klinisyenler doğumu “normal” olarak gördüklerinde veya tıbbi komplikasyon olmadığında bile doğum travması yaşayabilir. Tersine, ebeveyn süreç boyunca desteklendiğini, bilgilendirildiğini ve saygı duyulduğunu hissederse, tıbbi olarak karmaşık bir doğum travmatik olarak deneyimlenmeyebilir (Reed ve diğerleri, 2017).

Doğum, gerçek veya tehdit altındaki ölüm, fiziksel veya duygusal sıkıntı veya ciddi doğum yaralanmaları içerdiğinde potansiyel olarak travmatik bir olay olabilir. Travma ayrıca güçsüzlük, haysiyet kaybı, düşmanca veya küçümseyici muamele veya doğum sırasında yetersiz bilgi duygularından da kaynaklanabilir. Bu durumda, yalnızca deneyimin travmatik olup olmadığını belirleyen doğumun nesnel gerçeklerine değil, aynı zamanda travmatik bir doğumdan sonra travma sonrası stres bozukluğu yaşayan annelerin kullandığı metaforların kanıtladığı gibi kişinin olayı algılamasına da dikkat etmek önemlidir (Beck, 2016).

Doğum travmasını anlamak, dönüştürücü bir yaşam geçişi ve doğum hikayesi olması gereken şey sırasında hem prevalansını hem de doğum komplikasyonlarının aileler üzerindeki derin etkisini kabul etmeyi gerektirir.. Bu konuya hassasiyet ve kanıta dayalı bilgi ile yaklaşmak, fiziksel iyileşmeyi ele alan ve psikolojik iyileşmeyi ve refahı destekleyen bakım sağlamak için esastır..

Travmatik doğum için risk faktörleri

Travmatik doğum olasılığını artıran faktörleri anlamak, önleme ve erken müdahale için esastır. Bu risk faktörleri, doğum ve doğum sırasında önceden var olan koşulları ve bakımın yönlerini kapsar.

Önceden var olan psikolojik faktörler

Önceki ruh sağlığı bozuklukları doğum travmasına karşı savunmasızlığı önemli ölçüde artırabilir. Önceden var olan anksiyete bozuklukları, depresyon veya TSSB'si olan bireyler, travmatik bir deneyim olarak doğum deneyimleme riskleri daha yüksektir.

Önceki doğum deneyimleri

Önceki travmatik doğum deneyimi, sonraki doğum travması için en güçlü öngörücülerden biridir. Daha önceki olumsuz deneyimlerden kaynaklanan beklenti kaygısı ve belirli korkular, yeterince ele alınmadıkça travmatik doğum döngüsü yaratabilir..

Emek ve teslimatın yönleri

Doğum sürecinin kendisinin çeşitli özellikleri, artan doğum travması oranları ile ilişkilidir:

• Uzun süreli doğum (özellikle 12 saati aştığında)
• Acil sezaryen doğum
• Forseps veya vakum ekstraksiyonu kullanılarak enstrümantal teslimatlar
• Doğum sürecinde algılanan kontrol eksikliği
• Yetersiz ağrı yönetimi
• Hızlı müdahale gerektiren beklenmedik komplikasyonlar
• Doğumdan sonra bebekten ayrılma

Beklenmedik unsuru - doğum ve doğum bir kişinin doğum planından veya beklentilerinden önemli ölçüde saptığında - duygusal doğum travması algılarına önemli ölçüde katkıda bulunur.

Sosyal ve demografik faktörler

Bazı sosyal belirleyicilerin doğum travmasına karşı savunmasızlığı etkilediği görülmektedir:

• Sınırlı sosyal destek sistemleri
• Sosyoekonomik dezavantaj
• İletişime müdahale eden dil engelleri
• Ayrımcı sağlık geçmişine sahip marjinalleştirilmiş gruplara ait olmak
• Genç anne yaşı
• Tek ebeveyn durumu

Bu faktörler genellikle bakım kalitesi sorunlarıyla etkileşime girerek potansiyel travmatik deneyimler için bileşik riskler yaratır.

Travmatik doğum belirtileri ve semptomları

Doğum travmasının göstergelerini tanımak, erken teşhis ve müdahale için çok önemlidir. Doğum travmasının belirtileri çeşitli olabilir, doğumdan hemen sonra ortaya çıkabilir veya haftalar ila aylar sonra ortaya çıkabilir. En sık bildirilen semptomlar annelerde yeniden yaşama (%87.1) ve partnerlerde kaçınma (%50.9) idi (Delicate ve diğerleri, 2022). Diğer belirtiler fiziksel, duygusal ve bilişsel işleyişi etkileyerek doğum sonrası dönemi ve erken ebeveynlik deneyimini önemli ölçüde bozabilir. Bunlar aşağıdakileri içerir:

• Müdahaleci düşünceler: Günlük işleyişi bozan doğum deneyiminin istenmeyen, kalıcı anıları veya geri dönüşleri. Bunlar, doğum veya doğum sırasında korkutucu veya bunaltıcı hissettiren anların canlı anılarını içerebilir.
• Ezici duygular: Doğum deneyimiyle ilgili kalıcı utanç, suçluluk, öfke veya üzüntü duyguları. Birçok ebeveyn doğum yapmakta “başarısız” gibi hissettiklerini ifade eder veya doğum sonrası dönemde olumlu duygular hissetmedikleri için suçluluk duyar.
• Duygusal sıkıntı: Sinirlilik, ani öfke veya uyuşukluk dahil olmak üzere artan duygusal reaktivite. Ebeveynler, bebeklerinden veya partnerlerinden duygusal olarak kopuk hissettiklerini bildirebilirler.
• Hipervijilans: Bebeğin sağlığı ve güvenliği hakkında aşırı endişe, sürekli izleme, bebek uyurken bile uyuyamama veya bir şeylerin yanlış olduğu konusunda sürekli endişe.
• Yapıştırma zorlukları: Kopma, ilgisizlik duyguları veya bebek bakımının normal taleplerini ezici olarak deneyimleme dahil olmak üzere bebekle bağlanma oluşturan zorluklar.
• Somatik belirtiler: Gerilim baş ağrıları, sindirim sorunları, göğüs gerginliği veya psikolojik faktörlerin etkileyebileceği doğum yaralanmalarının alevlenmesi gibi psikolojik sıkıntının fiziksel belirtileri.

Bu belirti ve semptomların erken tanınması, zamanında müdahaleye izin verir ve potansiyel olarak doğum sonrası depresyon veya TSSB gibi daha ciddi durumlara ilerlemeyi önler.

Travmatik doğumun uzun vadeli etkileri

Bu uzun vadeli etkilerin anlaşılması, kapsamlı bakım planlaması ve uygun takip için çok önemlidir. Bazı bireyler zor doğum deneyimlerinin ardından dikkate değer bir esneklik gösterirken, diğerleri sürekli destek ve müdahale gerektiren kalıcı zorluklarla mücadele edebilir.

Fiziksel sağlık ve iyileşme üzerindeki etkiler

Travmatik bir doğumdan sonra fiziksel iyileşme genellikle daha karmaşık ve uzun bir yörünge izler. Yüksek kortizol seviyeleri, iltihaplanma ve bağışıklık sistemi düzensizliği dahil olmak üzere kronik stres ve hiperörizalin fizyolojik etkileri fiziksel iyileşme zorluklarına katkıda bulunabilir.

Aile dinamikleri ve yakın ilişkiler üzerindeki etkiler

Doğum travması, sadece travmatik doğumu yaşayan bireyi değil, tüm aile sistemini etkilemek için dışa doğru dalgalanır. Travmatize olmuş doğum yapan ebeveynlerin partnerleri önemli sıkıntı, çaresizlik duyguları ve ikincil travmatik stres belirtileri yaşayabilir. Travmatik doğumların ardından artan çatışma, azalan ilişki memnuniyeti ve cinsel zorluklar gösteren çalışmalarla yakın ilişkiler üzerindeki baskı önemli olabilir.

Çocuk için uzun vadeli fiziksel sonuçlar

Travmatik doğumlar sırasında doğan çocuklar uzun süreli yönetim gerektiren fiziksel zorluklarla karşı karşıya kalabilirler. Brakiyal pleksus yaralanmaları, fasiyal sinir yaralanmaları veya kırıklar gibi doğum yaralanmaları tipik olarak uygun müdahale ile iyileşir, ancak bazıları sürekli terapötik destek gerektiren kalıcı bozulmaya yol açar.

Hastaların travmatik doğumdan kurtulmalarına yardımcı olmak

Travmatik bir doğumdan kurtulma, iyileşmenin hem fiziksel hem de psikolojik boyutlarını ele alan çok yönlü bir yaklaşım gerektirir. İyileşmeye giden yolculuk genellikle deneyimi kabul etmekle başlar ve bireysel ihtiyaçlara göre uyarlanmış çeşitli terapötik müdahalelerle devam eder.

Sağlık uzmanları doğum travmasının çeşitli tezahürlerini tanıdıklarında ve kanıta dayalı müdahaleler uyguladığında, sonuçlar doğum sonrası ebeveynler ve aileleri için önemli ölçüde iyileşir.

Psikolojik destek ve terapötik müdahaleler

Travmatik doğumun psikolojik etkisini ele almak, ebeveynin deneyimini doğrulamakla başlar. Birçok doğum sonrası ebeveyn, olumsuz duygularının yargılamadan kabul edilmesinin iyileşmede çok önemli bir ilk adım oluşturduğunu bildirmektedir..

Fiziksel iyileşme ve rehabilitasyon

Doğum travmasını takiben fiziksel iyileşme, doğumla ilgili spesifik yaralanmalara bağlı olarak büyük ölçüde değişir. Doğum kanalında, perineal dokularda veya pelvik tabanın hasar görmesi veya nadir görülen omurilik yaralanmaları, standart doğum sonrası bakımın ötesinde özel rehabilitasyon gerektirebilir. Pelvik taban rehabilitasyonuna odaklanan fizik tedavi, zor doğumların ardından ağrı, inkontinans veya cinsel işlev bozukluğu yaşayanlar için önemli faydalar göstermektedir.

Ebeveyn-bebek ilişkisini desteklemek

Doğum travması, bağlanma ve bağlanmayı önemli ölçüde etkileyebilir ve ebeveyn-bebek ilişkisini destekleyen müdahaleleri kapsamlı bakımın temel bileşenleri haline getirir. Ebeveyn-bebek psikoterapisi, travmatik deneyimler onu tehlikeye attığında bağlanmayı güçlendirmek için rehberli fırsatlar sunar.

Sonuç

Doğum travması, doğum sonrası dönemin çok ötesine uzanan etkileri olan önemli bir sağlık sorununu temsil eder.. Olası fiziksel yaralanmalar ve psikolojik sıkıntıların karmaşık deneyimi, hem doğumun nesnel olaylarını hem de doğum yapan ebeveynin öznel deneyimini kabul eden kapsamlı, travmaya dayalı bir bakım yaklaşımını gerektirir.

İleriye doğru ilerlemek, sağlık hizmeti sağlayıcıları arasında doğum travması farkındalığını artırmak ve sistematik tarama protokolleri geliştirmek, anne ruh sağlığı sonuçlarını iyileştirmeye yönelik çok önemli bir adımı temsil ediyor. Aynı derecede önemli olan, doğum yapan ebeveynlerin doğum ve doğum boyunca saygı duyulduğunu, bilgilendirildiğini ve desteklendiğini hissettikleri ve travmatik deneyimleri meydana gelmeden önce potansiyel olarak önledikleri sağlık ortamları yaratmaktır.

Referanslar

Beck C.T. (2016). Doğum sonrası travma sonrası stres bozukluğu: Bir metafor analizi. Amerikan Anne Çocuk Hemşireliği Dergisi, 41(2), 76-E6. https://doi.org/10.1097/NMC.0000000000000211

Delicate, A., Ayers, S. ve McMullen, S. (2022). Sağlık uzmanlarının annelerde ve partnerlerde doğum travmasına ilişkin değerlendirmesi ve gözlemleri. Üreme ve Bebek Psikolojisi Dergisi, 40(1), 34—46. https://doi.org/10.1080/02646838.2020.1788210

Reed, R., Sharman, R. ve Inglis, C. (2017). Kadınların bakım sağlayıcı eylemleri ve etkileşimleriyle ilgili doğum travması tanımları. BMC Gebelik ve Doğum, 17(1), 21. https://doi.org/10.1186/s12884-016-1197-0