Cam çocuk sendromu nedir?
“Cam çocuk sendromu” terimi, özel ihtiyaçları olan bir kardeş, yüksek ihtiyacı olan bir çocuk veya kronik hastalığı olan bir kardeş ile büyüyen çocukları ifade eder. Bu göz ardı edilen kardeşlerin genellikle küçük yaşlardan itibaren sorunsuz, olgun ve kendi kendine yeterli olmaları beklenir. Aynı zamanda, ebeveynleri özel ihtiyaçları olan kardeşlerinin tıbbi durumu veya gelişimsel sakatlığı ile meşguldür. “Cam çocuklar” terimi kırılganlık anlamına gelmez; bunun yerine, ihtiyaçları farkında olmadan göz ardı edilerek aile üyeleri tarafından sıklıkla “görüldüklerini” vurgular.
Cam çocuk sendromunun nedenleri
Cam çocuk sendromu, tipik olarak aşağıdakilerden etkilenen çeşitli aile dinamiklerinden kaynaklanır:
- Ebeveyn dikkat dengesizliği: Ebeveynler, istemeden sağlıklı kardeşi bağımsız olarak yönetmek için bırakarak özel ihtiyaçları olan çocuğa öncelik verebilir.
- Bekçi rolleri: Birçok cam çocuk, kronik hastalığı olan kardeşleri için bakıcı rolleri üstlenir ve göz ardı edildiğini hissetmeye katkıda bulunur.
- Duygusal bastırma: Bu gençler, ailenin yükünü artırmamaları gerektiğine inanarak çocukluk ihtiyaçlarını bastırabilirler.
- Kronik durumların psikolojik etkisi: Kronik hasta veya yüksek ihtiyacı olan bir çocukla birlikte büyümek, kızgınlık, suçluluk ve endişe gibi olumsuz duygulara yol açabilir.
Cam çocuk sendromunun tezahürü ve semptomları
İşte cam çocuklarda görülen tipik belirti ve tezahürler:
Duygusal bastırma
Bu bir neden olarak görülse de, cam çocuk sendromunun bir belirtisi de olabilir. Erken dönemlerde, cam çocuklar ihtiyaçlarının diğer kardeşlerinkinden daha az önemli olduğuna inandıkları için duygularını gizlerler. Bu genellikle duyguları ifade etmekte ve gerektiğinde zihinsel sağlık desteği aramada zorlukla sonuçlanır.
Gözden kaçmış hissetmek
Birçok cam çocuk ihmal edilmiş hisseder çünkü ebeveynlerinin dikkati esas olarak özel ihtiyaçları olan çocuğa yöneliktir. Sonuç olarak, aile dinamikleri içinde görünmez hissedebilirler ve yardım istemekten kaçınabilirler.
Aşırı gelişmiş sorumluluk duygusu
Yüksek ihtiyacı olan bir çocuğun birçok kardeşi, yaşları için beklenenin ötesinde ev işlerine veya diğer işlere yardım ederek bakıcı sorumluluklarını üstlenir. Bazı yetişkin kardeşler, yetişkinlikte bile kronik hasta kardeşlerine bakmakla yükümlü hissederek bu kalıba devam ederler.
İnsanları memnun eden davranış
Sorunsuz olmaları beklendiğinden, birçok cam çocuk, diğer çocukların ve aile üyelerinin ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarına göre önceliklendirme alışkanlığı geliştirir. Ebeveynlerine stres eklemekten kaçınmak için “iyi kız” veya “iyi çocuk” olma baskısı hissedebilirler..
Suçluluk ve kendini suçlama
Sağlıklı çocuklar, özel ihtiyaçları olan kardeşlerine karşı kızgınlık veya hayal kırıklığı gibi olumsuz duygular yaşadıkları için kendilerini suçlu hissederler. İhtiyaç duyulan çocuğun tıbbi durumuna kıyasla mücadelelerinin önemsiz olduğuna ve kendini suçlamaya ve duygusal sıkıntıya yol açtığına inanabilirler.
Kardeş ilişkilerinde zorluk
Kardeş ilişkileri gerginleşebilir, özellikle sağlıklı kardeş, özel ihtiyaçları olan kardeşlerine verilen sürekli ilgiye kızdığında. Cam çocuklar ayrıca küçük kardeşleriyle veya büyük kız kardeşleriyle bağ kurmakta zorlanabilirler ve aile içindeki dikkatin düzensiz dağılımı nedeniyle kopukluk hissederler.
Kendi ihtiyaçları hakkında farkındalık eksikliği
Birçok cam çocuk, kendi ihtiyaçlarının özel ihtiyaçları olan kardeşlerinkinden sonra ikinci sırada olduğu öğretildiği için zorluklarının farkında olmadan büyür.. Bu, kendine bakmayı, sınırlar yaratmayı ve duyguları düzenlemeyi zorlaştırabilir.
Hayatın ilerleyen dönemlerinde destek aramak
Yetişkinler olarak, birçok cam çocuk yetiştirilmelerinin sonuçlarının farkına varır ve destek grupları, terapi veya daha geniş aileleriyle etkileşimler yoluyla ek yardım ister. Ruh sağlığı danışmanlığı ve kardeş destek programları gibi kaynaklar, bu çözülmemiş sorunların ele alınmasına yardımcı olabilir.
Cam çocuk sendromunun etkisi
Cam bir çocuk olarak büyümek, bireyin duygusal ve psikolojik iyiliği üzerinde kalıcı etkilere sahip olabilir, ilişkilerini, benlik algısını ve genel yaşam deneyimlerini etkileyebilir. Aşağıda cam çocuk sendromunun dört ana etkisi bulunmaktadır:
Duygusal ve psikolojik sıkıntı
Birçok cam çocuk yalnızlık, suçluluk ve hayal kırıklığı gibi çözülmemiş olumsuz duygularla mücadele etme eğilimindedir. Genellikle sorunsuz olmaları beklendiğinden, duygularını bastırarak anksiyete ve depresyon gibi zihinsel sağlık durumları geliştirme riskini artırabilirler. Uygun zihinsel ve duygusal sağlık desteği olmadan, bu zorluklar yetişkinliğe kadar devam edebilir.
Özkimlik ve öz değer ile mücadele eder
Bir cam çocuk kendini görünmez hisseder, çünkü ebeveynlerinin sürekli dikkati kronik bir rahatsızlığı olan kardeşlerine odaklanır. Bu onların ihtiyaçlarını belirlemelerini, sınırlar oluşturmalarını ve güçlü bir özgüven geliştirmelerini zorlaştırabilir. Birçok yetişkin ruh sağlığı tedavisi arar veya kimlik sorunlarını ele almak için destek gruplarına katılır.
İlişkilerde ve sosyal etkileşimlerdeki zorluklar
Duygularının göz ardı edildiği bir ortamda büyüyen cam çocuklar, kardeş ilişkilerinde, arkadaşlıklarda ve romantik ortaklıklarda güvensiz bağlar geliştirebilir. Birçok yetişkin kardeş, ilişkilerinde bekçi rolleri üstlenmeye devam eder, başkalarını kendilerine göre önceliklendirir ve bu da duygusal tükenmeye yol açabilir.
Artan sorumluluk duygusu ve bakım yükü
Birçok cam çocuk, genç yaştan itibaren kronik hasta veya yüksek ihtiyacı olan çocuk kardeşleri için bakım görevlerini üstlenir ve genellikle bu görev duygusunu yetişkinliğe taşır. Bu, aile üyelerine karşı artan bir yükümlülük duygusuna neden olabilir, bazen refahları pahasına. Bazıları ayrıca geniş ailelerinden çocukluktan çok sonra bakım sağlamaya devam etmeleri için baskı hissedebilir..
Cam çocukları tedavi etmek ve desteklemek
Cam çocuklara etkili ruh sağlığı bakımı sağlamak, duygusal ihtiyaçlarını ve belirli engellerini tanıyan kapsamlı bir yaklaşım gerektirir.. Birçok cam çocuk, özel ihtiyaçları olan bir çocuğa veya kronik hasta bir erkek veya kız kardeşine verilen muazzan ebeveyn ilgisinin bir sonucu olarak görünmez hissederek büyür.. Bu nedenle, sağlık uzmanları duyguları ve deneyimleri hakkında açık tartışmaları teşvik etmelidir. Çocuklara ruh sağlığı hizmetlerine, terapiye ve destek gruplarına erişim sağlamak, başa çıkma becerileri geliştirmelerine ve çocukluklarının psikolojik etkilerini işlemelerine yardımcı olabilir.
Aile müdahaleleri, hem kronik hastalığı olan çocuğun hem de cam çocuk adı verilen çocuğun hak ettikleri duygusal doğrulamayı almasını sağlayarak aile dinamiklerini geliştirmeye odaklanmalıdır. Kardeş destek programlarını teşvik etmek, gözden kaçan kardeşlerin duyulduğunu ve anlaşıldığını hissetmelerine yardımcı olurken, ebeveynlere tüm çocukları arasındaki dikkatlerini dengelemeleri konusunda rehberlik edebilir.
Ana çıkarımlar
Glass child sendromu, özel ihtiyaçları olan bir kardeşle büyüyen sağlıklı çocukları etkiler, bu da genellikle duygusal baskıya, yüksek bir sorumluluk duygusuna ve ebeveyn dikkatinin öncelikle ihtiyaç duyduğu çocuğa yönlendirilmesi nedeniyle öz değerle mücadeleye yol açar. Uygun ruh sağlığı desteği olmadan, bu gözden kaçan kardeşler uzun vadeli zihinsel sağlık koşulları, kardeş ilişkilerinde zorluk ve kendi ihtiyaçlarını tanımada zorluklar geliştirebilir.
Sizin gibi ruh sağlığı uzmanları, hem cam çocukların hem de aile üyelerinin refahını sağlamak için ruh sağlığı tedavisi, destek grupları ve başa çıkma becerileri geliştirmede çok önemli bir rol oynamaktadır.