Teoria systemów w psychologii

Czym jest teoria systemów w psychologii?

Teoria systemów w psychologii oferuje soczewkę do zrozumienia problemów ze zdrowiem psychicznym poprzez postrzeganie ich jako części większej całości. Podkreśla relacje i interakcje wewnątrz i między systemami, takimi jak rodziny, grupy społeczne lub społeczeństwa. Podstawową zasadą ogólnej teorii systemów jest to, że całość jest większa niż suma jej części. Aby zrozumieć zdrowie psychiczne, musimy wziąć pod uwagę osobiste doświadczenia lub czynniki genetyczne oraz szersze systemy, w których działają jednostki, w tym systemy biologiczne i ekologiczne.

Teoria systemów często kieruje rozwojem metod terapeutycznych w leczeniu psychologicznym, szczególnie w terapii systemów rodzinnych. Dr Murray Bowen, jeden z pionierskich teoretyków systemów, opracował teorię systemów rodzinnych, mając na celu skupienie się na jednostce rodzinnej jako złożonym systemie i analizie komunikacji i dynamiki emocjonalnej w tym konkretnym systemie. W tym kontekście myślenie systemowe umożliwia terapeutom badanie interakcji rodzinnych w szerszym systemie.

W zastosowaniu w terapii terapeuci często badają dynamiczne relacje między członkami rodziny a jednostką jako członkiem rodziny, badając, w jaki sposób mogą one przyczynić się do problemów psychologicznych, koncepcji głęboko zakorzenionej w nauce o systemach.

Różnica między psychologią systemów a innymi podejściami psychologicznymi

Teoria systemów ma odrębną perspektywę, która odróżnia ją od innych podejść psychologicznych. Zrozumienie tych różnic może poprawić nasze uznanie tej wyjątkowej perspektywy i jej praktycznych zastosowań we współczesnej opiece zdrowotnej.

Nacisk na wzajemne powiązania

Podczas gdy tradycyjne podejścia psychologiczne często przybliżają poszczególne czynniki - takie jak poznanie, zachowanie lub emocje - teoria systemów powiększa się. Podkreśla, w jaki sposób różne elementy w systemie oddziałują na siebie i wpływają na siebie. Może to wahać się od dynamiki rodziny po większe struktury społeczne. Połączone systemy, kluczowy składnik dynamiki systemu, są uważane za kluczowe dla zrozumienia zdrowia psychicznego jednostki.

Perspektywa holistyczna vs. podejście redukcjonistyczne

Większość teorii psychologicznych przyjmuje podejście w większości redukcjonistyczne, mające na celu wyodrębnienie określonych zmiennych w celu zrozumienia ich wpływu na ludzkie zachowanie i doświadczenie. Natomiast teoria systemów przyjmuje holistyczną perspektywę, koncentrując się na sumie wszystkich części. Twierdzi, że problemów psychologicznych nie można w pełni zrozumieć ani rozwiązać bez uwzględnienia szerszego kontekstu jednostki.

Równowaga dynamiczna

Teoria systemów wprowadza pojęcie homeostazy lub równowagi dynamicznej, odzwierciedlając tendencję systemu do stabilności i równowagi. Inne podejścia psychologiczne mogą nie skupiać się wyraźnie na równowadze w systemach środowiskowych i relacyjnych jednostki jako czynniku zdrowia psychicznego. Ogólna teoria systemu sugeruje, że zmiany w jednej części systemu mogą zakłócić tę równowagę, potencjalnie prowadząc do problemów psychologicznych.

Granice i systemy

Ciekawym aspektem teorii systemów jest analiza granic — co oddziela i definiuje różne systemy lub podsystemy. Mogą to być granice w rodzinie (kto co dzieli z kim) lub między indywidualnymi a społecznymi oczekiwaniami. W przeciwieństwie do tego, inne teorie psychologiczne mogą bardziej skupiać się na granicach wewnątrz jednostki bez rozszerzania tej koncepcji na systemy zewnętrzne, co jest również zgodne z zasadami inżynierii systemów.

Kluczowe pojęcia i terminy

Zapoznanie się z kluczowymi pojęciami systemów i terminami teorii systemów jest niezbędne, nie tylko dla zrozumienia samej teorii, ale także do zastosowania jej spostrzeżeń w praktyce. Tutaj zbadamy niektóre z podstawowych idei teorii systemów:

System

Sercem teorii systemów jest sam termin system — zbiór połączonych ze sobą części, które tworzą złożoną i zunifikowaną całość. Systemy mogą wahać się od bytów biologicznych (takich jak ludzkie ciało) po konstrukcje społeczne (takie jak rodzina lub społeczność). To, co definiuje system, to współzależność jego składników; zmień jedną część, a możesz spodziewać się zmarszczek w całym systemie.

Podsystem

Zagłębiając się głębiej, napotykamy podsystemy, które są mniejszymi systemami w obrębie większego. Na przykład relacje rodzic-dziecko lub rodzeństwo mogą być postrzegane jako podsystemy w jednostce rodzinnej. Każdy ma swoją dynamikę i zasady, ale nie można ich w pełni zrozumieć w oderwaniu od większego systemu rodzinnego.

Homeostaza

Homeostaza odnosi się do nieodłącznego dążenia systemu do utrzymania równowagi lub stabilności. Tak jak nasze ciała regulują temperaturę, systemy psychologiczne dążą do utrzymania status quo, nawet jeśli ta równowaga może nie być zdrowa. Zrozumienie, w jaki sposób systemy opierają się zmianom lub dostosowują je, ma kluczowe znaczenie dla skutecznej terapii.

Systemy otwarte a zamknięte

Teoria systemów rozróżnia również systemy otwarte i zamknięte. System otwarty współdziała ze swoim środowiskiem, wymieniając informacje i zasoby, podczas gdy systemy zamknięte są bardziej odizolowane i mniej oddziałują z otoczeniem.

Pętle informacji zwrotnej

Pętle sprzężenia zwrotnego to procesy, dzięki którym system reguluje się poprzez cykle wejściowe i wyjściowe. Pozytywne pętle sprzężenia zwrotnego wzmacniają zmiany, potencjalnie prowadząc do wzrostu lub nowych wzorców zachowań. Negatywne pętle sprzężenia zwrotnego działają w celu zminimalizowania zmian, utrzymując homeostazę. Identyfikacja tych pętli może pomóc praktykom zrozumieć, czy system (np. rodzina lub osoba) utknął w nieprzydatnych wzorcach lub jest gotowy na zmiany.

Granic

W teorii systemów granice odnoszą się do krawędzi, które definiują granice systemu lub podsystemu. Mogą być fizyczne lub psychologiczne i mogą wahać się od sztywnych do przepuszczalnych. Zdrowe granice pozwalają na odpowiedni poziom interakcji, podczas gdy problemy z granicami mogą prowadzić do dysfunkcji w systemie.

Równoważność i wielostateczność

Równoważność sugeruje, że różne ścieżki mogą prowadzić do tego samego wyniku w systemie, podkreślając elastyczny charakter systemów w osiąganiu stanu równowagi. I odwrotnie, wielostateczność sugeruje, że ten sam punkt wyjścia może prowadzić do różnych wyników, podkreślając złożoność przewidywania zachowania systemu w oparciu o same warunki początkowe.

Kontekst

Wreszcie kontekst jest podstawową koncepcją w psychologii systemów. Podkreśla, że żadne zachowanie ani stan psychiczny nie mogą być w pełni zrozumiałe bez uwzględnienia szerszych kontekstów środowiskowych, kulturowych i społecznych, w których działa jednostka. Kontekst wpływa i kształtuje doświadczenia jednostek w systemach na każdym poziomie.

Cel teorii systemów w psychologii

Teoria systemów ma na celu zapewnienie transformacyjnej soczewki do zrozumienia ludzkich zachowań i zdrowia psychicznego. Odsuwa nas od postrzegania wyzwań jako odizolowanych dla osoby i do rozpoznania złożonych relacji i środowisk, które kształtują nasze doświadczenia.

Ułatwienie bardziej holistycznego zrozumienia

Podstawowym celem teorii systemów jest promowanie holistycznego spojrzenia na problemy psychologiczne. Przeciwdziała redukcjonistycznej tendencji do rozkładania rzeczy na najmniejsze części w celu analizy. Tutaj twierdzimy, że prawdziwe zrozumienie pochodzi z spojrzenia na całość. Ta holistyczna perspektywa jest szczególnie ważna w opiece zdrowotnej, gdzie zachęca praktyków do rozważania nie tylko objawów, ale także szerszego kontekstu życia danej osoby.

Podkreślanie relacji i powiązań

Psychologia systemów silnie podkreśla relacje i interakcje między różnymi komponentami systemu, na przykład w teorii systemów rodzinnych. Skupienie się na tej dynamice pozwala lepiej zrozumieć, w jaki sposób zmiany w jednej części systemu mogą powodować efekt falowania. Jednym ze sposobów analizy tych relacji jest ocena teorii systemów rodzinnych.

Poprawa opieki opartej na współpracy

Teorie systemów promują opiekę wspólną ze swojej natury. Zdają sobie sprawę, że skuteczna interwencja często wymaga wkładu różnych sektorów - opieki zdrowotnej, edukacji, usług socjalnych i nie tylko. To wspólne podejście zapewnia kompleksową opiekę, biorąc pod uwagę wszystkie aspekty życia i środowiska jednostki. Na przykład analiza złożonych systemów może być wspierana przez badanie funkcjonowania klienta pod soczewką medyczną, na przykład w 14-punktowy przegląd systemów.

Korzyści z tej teorii

Wyjątkowe skupienie się teorii systemów na wzajemnie powiązanej dynamice systemów zapewnia nowe perspektywy zrozumienia i rozwiązywania problemów związanych ze zdrowiem psychicznym. Ponadto oferuje następujące korzyści:

• Opieka kontekstualna: Żaden problem psychologiczny nie występuje w próżni. Teoria systemów pomaga praktykom zrozumieć doświadczenia klientów w kontekście ich relacji, środowisk i struktur społecznych. Ten poziom zrozumienia może prowadzić do bardziej dostosowanych i skutecznych interwencji.
• Promowanie zmian systemowych: Identyfikacja czynników systemowych przyczyniających się do powstania problemów psychologicznych pozwala na dostarczenie rozwiązań na poziomie systemowym — od struktur rodzinnych po politykę publiczną. Napędzanie zmian na większą skalę jest znaczące, ponieważ otwiera potencjał do tworzenia bardziej wspierających środowisk dla zdrowia psychicznego.
• Skoncentruj się na zapobieganiu: Kiedy wcześnie zajmujemy się problemami systemowymi, możliwe jest zapobieganie rozwojowi lub eskalacji niektórych schorzeń zdrowia psychicznego. To proaktywne podejście jest znacząco korzystne w zmniejszaniu osobistego i społecznego wpływu problemów ze zdrowiem psychicznym.

Ograniczenia psychologii systemów

Psychologia systemów może zaoferować kompleksowe i holistyczne podejście do świadczenia opieki. Jednak, jak każde ramy teoretyczne, ma swoje ograniczenia. Uznanie tych ograniczeń nie jest krytyką wartości teorii, ale sposobem na efektywniejsze i odpowiedzialne wykorzystanie jej. Ważne jest, aby wziąć pod uwagę następujące ograniczenia:

• Złożoność i przytłoczenie: Jednym z najbardziej znaczących wyzwań psychologii systemów jest jej złożoność. Choć niezwykle cenne, różnorodne, wzajemnie powiązane podejście może również prowadzić do przytłoczenia. Praktycy mogą mieć trudności z ustaleniem, gdzie skoncentrować swoje interwencje w różnych zaangażowanych systemach.
• Podejście wymagające dużej ilości zasobów: Kompleksowa perspektywa systemów i interwencje często wymagają więcej czasu i zasobów niż bardziej proste, skoncentrowane na objawach podejścia. Nie wszystkie placówki opieki zdrowotnej lub lekarze mogą dysponować zasobami niezbędnymi do pełnego wdrożenia tego podejścia.
• Pomiary i wyzwania empiryczne: Kolejne ograniczenie dotyczy pomiaru i walidacji empirycznej. Dynamiczny, nieliniowy charakter systemów i ich interakcji może utrudniać obiektywny pomiar efektów i wyników.

Zastosowanie psychologii systemów

Teoria systemów to coś więcej niż ramy koncepcyjne. Jest to praktyczne podejście, które może znacznie poprawić rozwiązywanie problemów ze zdrowiem psychicznym. Zachęca do patrzenia na szerszy obraz, zamiast skupiać się wyłącznie na indywidualnych objawach. Istnieje wiele sposobów praktykowania stosowania psychologii systemów. Należą do nich:

Zrozumienie szerszego obrazu

Zacznij od zrozumienia szerszego kontekstu życia Twojego klienta. Oznacza to spojrzenie na ich życie rodzinne, powiązania społeczne, środowisko pracy i pochodzenie kulturowe. Proces ten zasadniczo tworzy szczegółowy obraz różnych czynników wpływających na ich zdrowie psychiczne.

Rozważ zadawanie pytań takich jak:

• Jak relacje rodzinne wpływają na zachowanie klienta?
• Czy ich praca lub środowisko szkolne przyczynia się do poziomu stresu?
• Jak oczekiwania kulturowe lub społeczne wpływają na to, jak postrzegają siebie?

Planowanie skoncentrowanych interwencji

Gdy zrozumiesz szerszy obraz, możesz skuteczniej planować interwencje. Na przykład, jeśli dynamika rodziny jest istotnym czynnikiem, pomocne może być zalecenie terapii rodzinnej. Przydatna jest również ścisła współpraca z innymi specjalistami w życiu klienta, takimi jak nauczyciele lub lekarze, aby zapewnić skoordynowany wysiłek.

Poprawa komunikacji

Kolejnym kluczowym krokiem jest poprawa interakcji ludzi w systemie. Może to obejmować nauczanie członków rodziny lepszych sposobów komunikowania się ze sobą lub pomaganie klientom w wyraźniejszym wyrażaniu ich potrzeb. Celem jest zapewnienie, że wszyscy lepiej się rozumieją, zapobiegając błędnej komunikacji, która może prowadzić do stresu lub konfliktu.

Budowanie odporności

Kluczowe jest również nauczanie klientów zdolności adaptacyjnych i odporności. Pomóż im zrozumieć, że to normalne, że systemy szukają równowagi i że mogą nauczyć się strategii utrzymania lub osiągnięcia stabilności w trudnych czasach. Włączenie praktyk takich jak uważność może również pomóc klientom płynniej poruszać się po zmianach.

Zachęcanie do pozytywnych zmian

Psychologia systemów uczy nas również o znaczeniu pozytywnych pętli sprzężenia zwrotnego. Jedna zmiana może prowadzić do innej, tworząc reakcję łańcuchową pozytywnych wyników. Podkreślenie i zachęcanie do tych pozytywnych łańcuchów wydarzeń może pomóc wzmocnić dobre nawyki i zdrowsze interakcje w systemie.

Egzekwowanie zdrowych wzorców

Wreszcie promuje i wzmacnia wzorce interakcji, które przyczyniają się do ogólnego samopoczucia. Tak jak zdrowy styl życia może promować zdrowie fizyczne, zdrowe praktyki relacyjne i społeczne mogą wspierać samopoczucie psychiczne. Chodzi o zachęcanie do większej ilości tego, co działa dobrze w życiu Twojego klienta.

Czym zajmuje się teoria systemów?

Ustalenie, gdzie można najlepiej zastosować to podejście, może pomóc praktykom skuteczniej ukierunkować swoje wysiłki. Ponieważ dotyczy to różnych systemów, jednostki rodzinnej i systemów ekologicznych, teorie systemów mogą pomóc rozwiązać następujące problemy:

Rodzina i związek wydania

W swej istocie teoria systemów koncentruje się na złożonej sieci relacji otaczających jednostki. Jest szczególnie potężny, gdy zajmuje się dynamiką rodziny i problemami związkowymi. Niezależnie od tego, czy chodzi o poruszanie się z wyzwaniami rodzicielskimi, konfliktami małżeńskimi, czy rywalizacją rodzeństwa, takie podejście pomaga rzucić światło na to, jak zachowania każdej osoby wpływają na inne osoby i na nie wpływają. Koncentrując się na przykład na systemie rodzinnym, a nie tylko na jednostce, możemy zidentyfikować wzorce i dynamikę, które mogą przyczynić się do powstania problemu i opracować rozwiązania, takie jak terapia rodzinna i inne cenne narzędzia.

Złożone przypadki z wieloma czynnikami wpływającymi

Psychologia systemów może być przydatna w sytuacjach, w których nie ma wyraźnej pojedynczej przyczyny - takiej jak wzajemne oddziaływania czynników biologicznych, psychologicznych, społecznych i środowiskowych. Przykłady mogą obejmować zarządzanie przewlekłymi chorobami, uzależnienie lub poważne zaburzenia zdrowia psychicznego, takie jak schizofrenia. Takie podejście wspiera kompleksowy pogląd, zachęcając praktyków do zastanowienia się, w jaki sposób te różne elementy oddziałują i wpływają na zdrowie i dobre samopoczucie jednostki.

Wyzwania organizacyjne i w miejscu pracy

Psychologia systemów to nie tylko rodziny i relacje osobiste. Jest również pomocny w poruszaniu się po kwestiach organizacyjnych i związanych z miejscem pracy. Od dynamiki zespołu po kulturę organizacyjną, zastosowanie tej teorii może wyjaśnić, w jaki sposób różne elementy środowiska pracy przyczyniają się do stresu, niskiego morale lub konfliktu. Może to być szczególnie przydatne przy projektowaniu interwencji, które sprzyjają zdrowszym, bardziej produktywnym systemom organizacyjnym.

Ustawienia edukacyjne i trudności w uczeniu się

Teoria systemów może dostarczyć wglądu w to, jak różne czynniki zbiorowo wpływają na doświadczenie edukacyjne i wyniki dziecka w środowisku edukacyjnym. Dla dzieci z trudnościami w uczeniu się lub z wyzwaniami takie podejście może pomóc zespołom wychowawców, psychologów i rodzin w tworzeniu bardziej wspierających i skutecznych środowisk uczenia się dostosowanych do wyjątkowej sytuacji dziecka.

Zagadnienia społeczne i społeczno-ekonomiczne

Z naciskiem na wzajemne połączenia i szersze konteksty, teoria systemów jest cennym obiektywem do rozwiązywania problemów społeczno-ekonomicznych na poziomie społeczności i problemów społeczno-ekonomicznych. Niezależnie od tego, czy chodzi o badanie wpływu ubóstwa na zdrowie psychiczne, dynamikę przemocy w sąsiedztwie, czy wyzwania związane z dostępem do opieki zdrowotnej, pogląd systemowy pomaga zidentyfikować aspekty w większych systemach zmian i interwencji na poziomie społeczności, a nawet polityki.

Zarządzanie transformacją i zmianą

Zmiany życiowe, zarówno oczekiwane (jak starzenie się lub zmiany w karierze), czy nieoczekiwane (takie jak nagła choroba lub strata), mogą zakłócać codzienne życie i funkcjonowanie danej osoby. Psychologia systemów pomaga zrozumieć, w jaki sposób te przejścia wpływają na jednostkę i otaczającą sieć relacji i struktur. Dzięki temu obiektywowi praktycy mogą pomóc klientom płynniej poruszać się po zmianach, biorąc pod uwagę cały ekosystem wsparcia i stresorów.